طوسی/
کاهش ۳۱درصدی واردات نهاده‌های دامی از ابتدای سال و کندی روند تأمین ارز آن، با تشدید کمبود خوراک در بازار، منجر به تغییر جیره غذایی طیور و افت کیفی و کمی تولید شده و دامداران را به سلاخی دام‌ها پیش از موعد راضی کرده است.
با وجود هشدارهای دست‌اندرکاران زنجیره تولید مواد پروتئینی کشور، تأمین ارز برای کالاهای اساسی وارداتی متعلق به بخش خصوصی در بنادر کشور در پنج ماه گذشته از روند حداقلی برخوردار بوده است. آن‌طور که فعالان این عرصه می‌گویند نظام توزیع نهاده‌های دامی نیز کارایی لازم را ندارد و چنانچه روند تخصیص ارز و تأمین و توزیع نهاده‌ها در سامانه بازارگاه به همین صورت ادامه داشته باشد، در چهار تا پنج ماه آینده مشکل تأمین گوشت گریبان مسئولان را خواهد گرفت.
تعهد دولت برای تأمین دو قلم نهاده
ظاهراً از میان ۱۵ تا ۱۶ نهاده موردنیاز تولیدکنندگان، تأمین دو نهاده اصلی ذرت و کنجاله سویا را دولت به عهده گرفته که این تعهد تاکنون تحقق نیافته است. از ابتدای سال تاکنون بین ۶/۳میلیون تن تا ۱/۴میلیون تن ذرت وارد کشور شده و براساس اعلام مسئولان، میزان آن از سال گذشته نیز بیشتر بوده است که این نهاده باید با قیمت حداکثر یک‌هزارو۶۵۰تومان درب مرغداری عرضه می‌شد، اما قیمت آن هم‌اکنون ۳هزار تومان است؛ نهاده‌ای که با ارز ۴هزارو۲۰۰تومانی وارد کشور شده است. جالب اینجاست که چالش‌های موجود در زمینه واردات و توزیع نهاده‌های دامی به همین جا ختم نمی‌شود و در حالی که طبق اعلام وزارت صمت، ۴میلیون و ۱۰۰هزار تُن ذرت وارد کشور شده، اما وزارت جهاد کشاورزی اعلام می‌کند تنها ۹۰۰هزار تن از این کالا در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است.
توزیع ناعادلانه نهاده در بازارگاه
در حالی که تنها ۱۰ تا ۱۵درصد از نهاده‌های وارداتی با قیمت دولتی در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد و باقیمانده نیاز خود را از بازار آزاد تأمین می‌کنند، جهاد کشاورزی می‌گوید سامانه بازارگاه را برای توزیع عادلانه همین مقدار نهاده‌های دامی که در دست دارد، تدارک دیده و عرضه فقط از این درگاه انجام خواهد شد، ولی تولیدکنندگان حرفشان این است که نهاده عرضه شده در سامانه بازارگاه کافی و به اندازه نیاز تولیدکنندگان نیست. ضمن اینکه برخی از تولیدکنندگان بزرگ رانت اطلاعاتی دارند و با استفاده از این رانت می‌توانند سریع‌تر وارد سامانه شوند، ثبت‌نام و سهمیه دریافت کنند و در مقابل بسیاری از افراد در مناطق روستایی با توجه به سن و سطح سواد قادر به ثبت سفارش در سامانه پیچیده‌ای مانند بازارگاه نیستند. باید بگویم جهاد کشاورزی اشکالات به سامانه توزیع نهاده‌های دامی را وارد می‌داند و اعلام کرده که درصدد رفع آن‌هاست.
فساد نهاده‌های دامی در بنادر
نیمه خرداد ماه در شرایطی که دامداران در به در دنبال تهیه خوراک دام بودند، معطلی بیش از ۲میلیون تن نهاده در بنادر رسانه‌ای شد و سپس دو هفته پیش محمدجواد عسکری، نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس از فاسد شدن نهاده‌های دامی معطل در بنادر خبر داد و گفت: من عضو کمیته‌ای بودم که برای سرکشی و نظارت به بنادر رفته بودیم. مقدار زیادی از نهاده‌ها مثل سویا و ذرت فاسد شده و غیرقابل استفاده است، اما قسمت‌های سالم آن در حال ورود به کشور است. وی همچنین اعلام کرده بود: یکی از ۲۵۰ نفری که از بانک مرکزی پول گرفته ولی کالا وارد نکرده بود، واردکننده نهاده دامی بوده است.
بخشی از یارانه دولت به نهاده‌ها گم می‌شود
میراسلام تیموری، عضو هیئت‌مدیره انجمن صنایع لبنی نیز چندی پیش گفته بود در شرایط حداقلی دولت ۹۰۰میلیون دلار یارانه برای نهاده‌های دامی که صرفاً برای گاوهای شیری است، در نظر گرفته است و در حال حاضر نیز پرداخت می‌کند، اما دامدارها معتقدند بخش عمده‌ای از این یارانه که دولت تخصیص داده به جیب دامدارها و مصرف نهاده‌ها نمی‌رسد و دراین فاصله گم می‌شود. یعنی اگر جو با قیمت جهانی ۸۰۰ تومان باشد، در کشور ۲هزار تومان می‌شود و این یعنی گم شدن یارانه!
با قیمت آزاد هم نهاده در بازار وجود ندارد
با این اوصاف که کمبود نهاده‌ها در کشور بیداد می‌کند و فرایند واردات تا توزیع در چرخه معیوبی قرارگرفته، ناصر نبی‌پور، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار تهران می‌گوید: در پاییز با کمبود عرضه محصولات پروتئینی مواجه خواهیم شد و به‌زودی مرغ‌های جوان نیز راهی کشتارگاه می‌شوند.
به گفته نبی‌پور، در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم ذرت دامی به بیش از ٣هزار تومان و کنجاله سویا به حدود ١١هزار و ٥٠٠ تا ١٢هزار تومان رسیده اما جالب اینجاست که با این قیمت‌ها هم نهاده برای خرید پیدا نمی‌شود. با این وضعیت تولیدکننده هر چه را که می‌تواند به عنوان جیره غذایی استفاده می‌کند تا دام از گرسنگی تلف نشود. به عنوان مثال پودر گوشت، پودر گندم و کلزا وارد جیره غذایی مرغ‌ها شده در حالی که پودر گوشت ارزش غذایی ندارد و کلزا نیز نباید بیش از ١٠درصد مورد استفاده قرار بگیرد، ضمن اینکه همین امر موجب شده قیمت کلزا نیز افزایش یابد، به طوری که قیمت آن پیشتر یک‌هزارو ۳۰۰تا یک‌هزارو۴۰۰ تومان در هر کیلوگرم بود، پس از آن به ٣هزارتومان رسید و هم‌اکنون نیز به قیمت بیش از ٦هزار تومان عرضه می‌شود.
وی معتقد است: ادامه این روند منجر به افت وزن و تولید می‌شود و تولیدکنندگان مرغ‌های جوان خود را نیز به کشتارگاه می‌فرستند و در پاییز که مصرف تخم‌مرغ بالا می‌رود با معضل مواجه می‌شویم و عواقب این اقدام‌ها را خواهیم دید. نبی‌پور تأکید کرد: این شرایط هم درباره تخم‌مرغ و هم گوشت مرغ وجود دارد و در صورت عدم‌اتخاذ تدابیر ویژه با کمبود تولید هر دو محصول مواجه خواهیم شد.
خوراک ۷۰درصد هزینه پرورش دام را تشکیل می‌دهد
سعید سلطانی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران نیز با بیان اینکه عرضه نهاده‌های دامی وارد شده با ارز دولتی بسیار کم است و دامداران مجبور هستند بخشی از نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد و با قیمت‌های گزاف تهیه کنند، تأکید می‌کند: حدود ۷۰درصد هزینه‌ها در پرورش دام‌ها مربوط به خوراک دام و ۳۰ درصد مربوط به سایر هزینه‌هاست.
براساس گفته سلطانی، در حال حاضر هر کیلو جو که باید یک‌هزارو۵۰۰تومان به دست دامدار برسد در بازار آزاد به ۲هزارو۴۰۰تا ۲هزارو۵۰۰افزایش یافته است. همچنین ذرت یک‌هزارو۵۰۰تومانی تا ۳هزارتومان و کنجاله سویای ۲هزارو۴۵۰تومانی هم بین ۹ تا ۱۰ هزار تومان در بازار آزاد خرید و فروش می‌شود. در چنین شرایطی هرچه قیمت نهاده‌ها گران‌تر شود قیمت تمام شده تولیدات دامی هم افزایش می‌یابد. وقتی سویا در بازار آزاد نسبت به بازار دولتی چهار برابر گران‌تر عرضه می‌شود، هزینه تولید برای دامدار هم بالا می‌رود.
مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران ایران یادآوری می‌کند: منوط به اینکه بتوانیم تمام نهاده‌های دامی را با ارز ۴هزارو۲۰۰تومانی تهیه کنیم، قیمت دام سنگین پرواری ۳۳هزارتومان و دام سبک هم ۳۶هزارتومان تمام می‌شود، اما با ارز آزاد قیمت تمام شده شیرخام دست‌کم کیلویی ۵ هزارتومان، گوساله زنده بیش از ۴۳هزار تومان و گوسفند زنده نیز بیش از ۵۰هزارتومان افزایش خواهد یافت.
به گفته وی، در حال حاضر میانگین قیمت خرید دام سنگین در کشور کیلویی ۳۰هزار تومان و دام سبک نیز ۳۶هزارتومان است، البته قیمت‌ها توسط دلالان کنترل می‌شود و سود اصلی به جیب دامداری که زحمت آن را به دوش می‌کشد، نمی‌رود بلکه به جیب چوبدارها و دلالان می‌رود.
نظر شما